De bibliotheek van Babel

In de Jaarbeurs in Utrecht vond vandaag het e-book event 2015 plaats, georganiseerd door CB. Een honderdtal uitgeefprofessionals werd bijgepraat over de trends en ontwikkelingen, niet alleen op het gebied van e-boeken, maar op het hele omvangrijke terrein van digitale communicatie. De Vlaamse internetpionier Jo Caudron gaf een mooi exposé over de stand van zaken – die hij overigens, heel old school, in een boek heeft samengevat. Verder was onder meer te gast Nathan Hull, die met zijn bedrijf Mofibo al een tijd bezig is om ook in Nederland een soort Spotify voor boeken op te zetten. Daarmee gaat hij de concurrentie aan met de bestaande initiatieven Elly’s Choice en Bliyoo, waar respectievelijk Boudewijn Jansen en Bruna-directeur Fred Zeegers hun zegje over mochten doen. Het werd me vanmiddag niet helemaal duidelijk hoe succesvol die initiatieven tot nu toe eigenlijk zijn, maar in elk geval lijkt het erop dat de toekomst van het elektronische boek eerder in dit soort abonnementformules ligt, dan in het individueel aanbieden van losse bestanden.

Als sluitstuk van de middag trad Richard Nash op, volgens het vakblad Bookseller een van de meest inspirerende sprekers op het gebied van digitaal uitgeven. Zijn filosofisch angehauchte betoog ging de meeste bezoekers een beetje boven de pet – het was, laten we zeggen, tamelijk onnavolgbaar, maar stipte in vogelvlucht wel een paar interessante thema’s aan. Een daarvan is het idee dat we van ‘few stories, many books’ steeds meer opschuiven naar ‘many stories, many books’. Was het ideale businessmodel van uitgevers tot voor kort vergelijkbaar met dat van de T-Ford (zoveel mogelijk exemplaren verkopen van een beperkt aantal titels), nu zien we een tendens naar oneindige proliferatie. Steeds meer zenders bedienen elk een steeds kleinere groep ontvangers, totdat er uiteindelijk een 1-op-1-verhouding ontstaat tussen schrijver/uitgever en lezer.

Om niet kopje onder te gaan in die overvloed kun je volgens Nash tot twee modellen je toevlucht nemen: het filter of de kaart. De algoritmes van Amazon en Google zijn voorbeelden van filters. Ze reduceren keuzemogelijkheden volgens vooraf bepaalde parameters. Kaarten presenteren wel alle beschikbare informatie, maar doen dat op een georganiseerde manier. Nash gaf de traditionele, fysieke boekhandel als voorbeeld van een ‘kaart’, waarmee we kunnen navigeren door het eindeloze aanbod, maar wel kans blijven houden op een onverwachte ontmoeting met iets waarnaar we niet op zoek waren (serendipiteit).

Eerlijk gezegd haakte ik, net als veel andere aanwezigen, bij bepaalde punten in Nash’ betoog af. Maar het is soms juist wel prettig om je een tijdje onder te dompelen in een discours dat je niet helemaal kunt volgen. (Voor de liefhebbers: lees meer op http://rnash.com/.) Fijn was in elk geval dat hij op een bepaald moment Jorge Luis Borges aanhaalde, een van mijn literaire helden. Inderdaad doet diens verhaal ‘De bibliotheek van Babel’ uit 1941 denken aan het universum dat Nash schetste. De Nederlandse vertaling van de bundel waar dat verhaal in staat, Fantastische verhalen, is overigens al lang niet meer verkrijgbaar via de reguliere boekhandel. En al helemaal niet als e-boek.