Het boek en de lepel

In het pas verschenen boek Het boek en het badwater breekt hoogleraar boekwetenschap Lisa Kuitert een lans voor het papieren boek. Tijdens de boekpresentatie vorige week, met Wim Brands in boekhandel Scheltema in Amsterdam, werd Umberto Eco aangehaald, volgens wie het papieren boek nooit zal verdwijnen omdat het de perfecte vorm heeft, ‘net als de lepel’. Een beeld dat beklijft.

In de Volkskrant van afgelopen weekend houdt journalist Wilma de Rek Kuitert negen lessen voor die ze uit het boek destilleerde. We leren onder andere dat kinderen meer lezen dan volwassenen, dat de status van het papieren boek in het digitale tijdperk is toegenomen, dat de ‘bestselleritis’ die de boekenmarkt lang teisterde voorlopig over zijn hoogtepunt heen lijkt, en dat vrouwen lezen een prettiger bezigheid vinden dan seks. Lezende mannen zijn volgens vrouwen dan ook aantrekkelijker dan niet-lezers – mits wat ze lezen geen porno of horror is. (De uitdrukking ‘lepeltje-lepeltje’ dringt zich op.)

Interessant is verder dat non-fictie steeds meer terrein wint op fictie. ‘43 procent van alle verkochte boeken is nu non-fictie, 37 procent fictie, de rest zijn kinderboeken. De verkoop van fictie loopt terug. Romans worden minder vaak bewaard dan non-fictieboeken, vaker geleend in de bibliotheek, ook vaker illegaal gedownload of gekocht als e-book. Voor een verzonnen verhaal hebben mensen kennelijk minder geld over.’ Het is ontnuchterend om te constateren dat fictie, toch nog steeds het paradepaardje van de boekenbranche, inmiddels nog maar ruim een derde van de omzet vertegenwoordigt. Iets om even bij stil te staan ter relativering van het mediageweld rond de jaarlijkse literaire rentree.

Volgens Kuitert moeten nieuwe uitgevers er niet van uitgaan dat ze met boeken veel geld kunnen verdienen. (Dat geldt overigens dus ook voor auteurs.) ‘Als je daar wel van uitgaat, ga je rare boeken uitgeven en word je zenuwachtig als het niet lukt […].Doe het voor de lol, en als je er toch iets aan verdient, is dat mooi meegenomen.’ Dat is op zichzelf natuurlijk een verstandig uitgangspunt. Maar het is toch wel fijn dat veel uitgevers de lat nog steeds iets hoger leggen…